Η Τροιζήνα συμπεριλαμβανομένων της Καλαυρίας, του Πόρου και των Μεθάνων, ήταν το λίκνο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Για να αναλύσουμε τις πηγές της ιστορίας, είτε της αρχαίας είτε της νέας, πρέπει να ερευνήσουμε πρώτα απ’ όλα ποιος κατείχε τον υλικό πλούτο και κατά συνέπεια τον ιδεολογικό, θρησκευτικό, πνευματικό και καλλιτεχνικό, του οποίου ήταν και είναι απόρροια.
Κατά τη μυθολογία, η οποία είναι αντανάκλαση της πραγματικής ιστορίας και διαδόθηκε από στόμα σε στόμα πριν την ανακάλυψη της γραφής, ο ιδρυτής και οργανωτής της Αρχαίας Αθήνας ή κατά κυριολεξία των Αθηνών, ήταν ο μυθικός ήρωας Θησέας, ισότιμος του μυθικού Ηρακλή.
Αυτός γεννήθηκε και μεγάλωσε στην αρχαία Τροιζήνα. Όταν ενηλικιώθηκε, κατ’ εντολή του πατέρα του Αιγέα, βασιλιά των Αθηνών, έκανε μια μακρά διαδρομή, που στην πορεία της εξόντωσε όλους τους ληστές, που εμπόδιζαν τη διέλευση από τον μοναδικό στεριανό δρόμο, μέσω Κακιάς Σκάλας, και έφθασε στον χώρο των αρχαίων Αθηνών.
Αι Αθήναι κατά τη βασιλεία του πατέρα του Αιγέα, αποτελείτο από δώδεκα χωριά με διαφορετικές φυλές, οι οποίες ήταν σε συνεχή διαμάχη μεταξύ τους (μία από αυτές τις φυλές ήταν οι Τροιζήνιοι) και ήταν υποταγμένες στους κρητικούς Μινωίτες.
Ο Θησέας αφού κατάφερε να συνενώσει όλες αυτές τις φυλές, δημιούργησε την ισχυρή πόλη της Αθήνας της οποίας έγινε βασιλιάς και βασίλευε για πολλά χρόνια.
Πώς μπορούσε όμως ο Θησέας να είχε τέτοιες οργανωτικές, πολιτικές και πνευματικές ικανότητες αν δεν προέρχονταν από έναν ανώτερο πολιτισμό; Άρα μετέφερε στας Αθήνας τον πολιτισμό που είχε βιώσει μέχρι την ενηλικίωσή του.
Πού οφειλόταν όμως αυτός ο οργανωμένος και άκρως ανεπτυγμένος πολιτισμός της Τροιζήνας;
Πάμε λοιπόν την ιστορία από την αρχή. Πριν τη δημιουργία της αρχαίας Τροιζήνας τί υπήρχε στην περιοχή; Τίποτε το σημαντικό. Μην πει κάποιος ότι αναπτύχθηκε από τα ελαιόδεντρα, τα αμπέλια και τα ψάρια της, διότι αυτά υπήρχαν και καλύτερα σε άλλες περιοχές του Ελληνικού και Μεσογειακού χώρου.
Ποιοί ήταν λοιπόν αυτοί που ήλθαν από μακριά και μετέφεραν τον ανώτερο πολιτισμό τους στην Τροιζηνία;
ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ
Ποιοί ήταν οι Φοίνικες;
Ένας αρχαίος ναυτικός και εμπορικός λαός που ζούσε στα παράλια της Τύρου του Λιβάνου και δέσποζε σε όλη τη Μεσόγειο. Είχε όμως ασπαστεί την αρχαία Αιγυπτιακή θρησκεία και μετέφερε τον τεράστιο πολιτισμό της σε όλα τα εδάφη και τους λαούς που κατακτούσε, όπως στην αρχαία Τροιζήνα.
Οι Φοίνικες έφεραν τον πολιτισμό στον αρχαίο Ελληνικό χώρο, όπως επίσης έφεραν τα γράμματα της αλφαβήτου και τη γραφή, κατά τον Ηρόδοτο. Τη γραφή τη χρειάζονταν για να μεταφέρουν τα μηνύματα και τις εμπορικές συμφωνίες σε μεγάλες αποστάσεις μέσω των πλοίων τους από χώρα σε χώρα. Οι Φοίνικες λοιπόν ίδρυσαν την αρχαία Τροιζήνα και ανέγειραν τον ναό της ΙΣΙΔΟΣ, αρχαίας θεάς της Αιγύπτου, ενώ ο πρώτος βασιλιάς της Τροιζήνας ήταν ο Αιγύπτιος θεός ΩΡΟΣ γιός της θεάς Ίσιδος (εικόνα 1)
.
Τους Φοίνικες εκτόπισαν αργότερα από το Αιγαίο οι Μινωίτες Κρήτες και αυτούς τους εκτόπισαν αργότερα οι Ίωνες (από εκεί προκύπτει η απεξάρτηση των Αθηνών που πέτυχε ο Θησέας, πηγαίνοντας στο λαβύρινθο του Μίνωα και σκοτώνοντας τον φοβερό Μινώταυρο απελευθέρωσε την Αθήνα).
Το μεγάλο ερώτημα είναι: τί γύρευαν οι Φοίνικες στην αρχαία Τροιζήνα και οι Μινωίτες Κρήτες στην αρχαία Αθήνα;
Μα τι άλλο από ένα εμπορικό προϊόν το οποίο ήταν σπάνιο και δυσεύρετο σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο της Μεσογείου. Οι Φοίνικες λοιπόν και αργότερα οι Κρήτες και οι Ίωνες από τη Μικρά Ασία έψαχναν αυτό το προϊόν που τους χάρισε αμύθητα πλούτη σε όλα τα μήκη και πλάτη της Μεσογείου.
Πού βρήκαν την καλύτερη ποιότητα αυτού του προϊόντος; Στα παράλια της αρχαίας Τροιζήνας! Έτσι λύνεται το μυστήριο γιατί σ’ αυτόν τον τόπο υπήρχαν τόσο πολλά αξιόλογα κτίρια, όπως πάρα πολλοί ναοί, θέατρο, Στάδιο, Ασκληπιείο και πολύ μεγάλος πλούτος (εικόνα 2)
Η Τροιζήνα είχε πολλούς κατοίκους που μετανάστευσαν στην Αθήνα, στη Μικρά Ασία και τη Νότιο Ιταλία.
Για να μην σαν κρατώ σε αγωνία θα σας αποκαλύψω τώρα αυτό το καταπληκτικό προϊόν που είναι κυριολεκτικά το κλειδί που λύνει όλα αυτά τα ερωτήματα.
Η ΠΟΡΦΥΡΑ
Συγκεκριμένα το χρώμα που εξαγόταν από τα όστρακα της πορφύρας, του οποίου η αξία ξεπερνούσε κατά πολύ την αξία του χρυσού και του ασημιού και ήταν ισότιμη με τους πολύτιμους λίθους (εικόνα 3)
Σήμερα παρόλη την εξέλιξη της χημείας και της τεχνολογίας στα τεχνητά χρώματα της υφαντουργίας, η αξία της φυσικής πορφύρας είναι πενήντα φορές ακριβότερη του χρυσού και είναι ισότιμη με την αξία των διαμαντιών. Η πορφύρα λοιπόν ήταν αυτό που έψαχναν οι Φοίνικες και μετά από αυτούς οι Κρήτες και οι Ίωνες μετά μανίας.
Τί την ήθελαν όμως όλοι αυτοί την πορφύρα; Διότι με αυτήν έβαφαν τα ενδύματα των Βασιλιάδων, των Αυτοκρατόρων, των Ιερέων και αξιωματούχων τους, καταρχάς των αρχαίων Αιγυπτίων, των Περσών, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των επιγόνων του και στη συνέχεια των Ρωμαίων και των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και τέλος μέχρι σήμερα του Πάπα της Ρώμης και των καρδιναλίων του (εικόνα 4)
.
Να σημειώσω εδώ ότι τα χρώμα της πορφύρας χρησιμοποιούταν και για καλλυντικά τόσο των βασιλιάδων και των γυναικών τους και αυτοκρατόρων όσο και των αυλικών και ιερέων τους, ενώ πέραν τούτων χρησιμοποιούταν και για τον χρωματισμό των αγαλμάτων των ναών και των ανακτόρων τους.
Πρόσφατα βρέθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στον μεν Προμυκηναϊκό βασιλικό Τάφο της Μαγούλας του Γαλατά, αρχαίος αμφορέας από την περιοχή της Χαναάν, στον οποίο προφανώς ήταν αποθηκευμένη πορφύρα , στο δε νησάκι του Πόρου ΜΟΔΙ σε αρχαίο παιδικό τάφο βρέθηκε το ιερό σύμβολο των αρχαίων Αιγυπτίων (εικόνα 5)
.
Θα μου πείτε, δεν υπήρχαν άλλοι τόποι, στη Μεσόγειο που παρήγαγαν αυτό το προϊόν της πορφύρας; Φυσικά και υπήρχαν. Οι Φοίνικες το ανακάλυψαν πρώτα στην περιοχή τους. Εξ’ ου και το κόκκινο χρώμα ονομάζονταν Φοινικικό (βαθύ κόκκινο σαν πηγμένο αίμα). Επειδή όμως για την παραγωγή ενός μόνο γραμμάριου χρώματος χρειαζόταν να σπάσουν 10.000 κοχύλια, έψαχναν και σε άλλα σημεία της Μεσογείου να βρουν τις πορφύρες όχι μόνο γιατί χρειάζονταν όλο και περισσότερες αλλά και γιατί έψαχναν και άλλες αποχρώσεις.
Τα παράλια της Τροιζήνας προσέφεραν αφθονία σε όστρακα πορφύρας τα οποία έδιναν έναν καταπληκτικό χρωματισμό στα υφάσματα, τον ιώδη (βιολετί, μεταξύ κόκκινου και μπλε) κάτι πολύ σπάνιο. Ανακαλύφθηκαν όμως και άλλες περιοχές των ανατολικών ακτών της Πελοποννήσου, οι οποίες παρήγαγαν αυτό το φυσικό προϊόν.
Τί έκαναν τότε οι Τροιζήνιοι; Δημιούργησαν μια ιερή συμμαχία που είχε περιεχόμενο εμπορικό, πολεμικό και για επικάλυψη ιερό χαρακτήρα, ώστε να τηρούνται οι συμφωνίες κάτι αντίστοιχο του σημερινού Ο.Η.Ε.
Πώς ονομαζόταν αυτή η ένωση;
ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ
Ονομαζόταν ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ και είχε την έδρα της στην Καλαυρία και συγκεκριμένα στον ναό του Ποσειδώνα (εικόνα 6)
.
Ήταν δε το κέντρο των αποφάσεων των υπερδυνάμεων της εποχής.
Ποιες άλλες πόλεις ανήκαν, μάλλον ως υποτελείς, σ’ αυτή τη συμμαχία; Η Αθήνα, η Αίγινα, η Επίδαυρος, η Ερμιόνη , το Ναύπλιο (και αργότερα το Άργος), οι Πρασιές στα παράλια του Λεωνιδίου (και αργότερα η Σπάρτη που πήρε τον έλεγχο της περιοχής) και ο Ορχομενός των Μινύων (παραθαλάσσια πόλη κοντά στη Θήβα). Δηλαδή όλες οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής! Γιατί αυτές και όχι και άλλες πόλεις; Διότι αυτές παρήγαγαν και διακινούσαν μέσω θαλάσσης αυτό το πολύτιμο προϊόν της πορφύρας!
Η αρχαία Τροιζήνα ήταν τόσο ισχυρό βασίλειο που δημιούργησε αποικίες πρώτα στην Αθήνα και μετά στη Μικρά Ασία: Αλικαρνασσός, Καρία και Μίνδος, και αργότερα στη Νότιο Ιταλία, την Καλαυρία όπου έκτισαν την πόλη ΣΥΒΑΡΙΝ και ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ (εικόνα 7)
.
Η Τροιζηνία λοιπόν μετέφερε τον πολιτισμό της πρώτα στην αρχαία Αθήνα απ’ όπου μεταδόθηκε αργότερα σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και Ιταλία και από εκεί και πέρα σε όλο τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.
Πηγές:
- ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΣ Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πόρος 1998 (επιμέλεια έκδοσης Ελένη Κονσολάκη – Γιαννοπούλου)
- ΠΟΡΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΜΕΘΑΝΑ (Γιώργος Κ. Αθανασίου)
- Καλαυρία Σφαιρία ΠΟΡΟΣ Γαλατάς Μέθανα ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ (Βασίλη Παν. Κουτουζή)
- Καλαυρία (αρχείο Κων/νου Κυριακόπουλου)
- Ο ΠΟΡΟΣ και Η ΙΣΤΟΡΙΑ του (Γιάννη Ν. Πουλάκη)
- ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
(ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 2016)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΟΥΣΚΟΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
